Sposób zgłaszania kandydatów na członków obwodowych komisji wyborczych oraz wzór zgłoszenia, zasady powoływania obwodowych komisji wyborczych i dokonywania zmian w ich składach - Państwowa Komisja Wyborcza opublikowała uchwałę opisującą wszystkie te czynności w odniesieniu do nadchodzących wyborów samorządowych.

Uchwała PKW dotyczy wyborów do rad gmin, rad powiatów, sejmików województw i rad dzielnic m.st. Warszawy oraz wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, które zarządzone zostały na dni 7 i 21 kwietnia 2024 r.

Organami właściwymi do powołania obwodowej komisji wyborczej są komisarze wyborczy, zgodnie z właściwością terytorialną. Czynności związane z powoływaniem komisji wykonują komisarze, urzędnicy wyborczy oraz urzędy gmin, działające w ramach obsługi urzędnika wyborczego.

Zgłoszenia kandydatów na członków komisji przyjmują urzędnicy wyborczy, właściwi dla gminy, w której siedzibę ma dana komisja, za pośrednictwem urzędu gminy.

Kto może być członkiem OKW

• Kandydatem na członka komisji może być osoba posiadająca prawo wybierania, tj. osoba, która:
• jest obywatelem polskim;
• najpóźniej w dniu zgłoszenia kończy 18 lat;
• nie jest pozbawiona praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu;
• nie jest pozbawiona praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu;
• nie jest ubezwłasnowolniona prawomocnym orzeczeniem sądu.

Kandydatem na członka komisji może być również obywatel Unii Europejskiej, niebędący obywatelem polskim oraz obywatel Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, który:

• najpóźniej w dniu zgłoszenia kończy 18 lat;
• nie jest pozbawiony prawa wybierania odpowiednio w państwie członkowskim Unii Europejskiej, którego jest obywatelem lub w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

Kandydatem na członka komisji może być osoba, która stale zamieszkuje na obszarze województwa, w którym jest zgłaszana do komisji, i jest ujęta w Centralnym Rejestrze Wyborców w stałym obwodzie głosowania w jednej z gmin na obszarze tego województwa.

Kto nie może zostać członkiem OKW

Kandydatem na członka komisji nie może być: 

• kandydat w wyborach; 
• pełnomocnik wyborczy komitetu wyborczego;
• pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego; 
• komisarz wyborczy; 
• urzędnik wyborczy; 
• mąż zaufania; 
• obserwator społeczny;
• osoba będąca w stosunku do kandydata w wyborach: małżonkiem, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem, małżonkiem zstępnego, wstępnego lub przysposobionego, osobą pozostającą w stosunku przysposobienia – jeżeli kandydat kandyduje w okręgu wyborczym, dla którego właściwa jest dana obwodowa komisja wyborcza lub kandyduje na wójta w gminie, w której powołana jest ta komisja; pełnomocnik, o którym mowa w art. 55 Kodeksu wyborczego, w komisji właściwej dla obwodu głosowania osoby udzielającej pełnomocnictwa do głosowania w jej imieniu.

Kto może zgłaszać kandydatów do OKW

Prawo zgłaszania kandydatów na członków komisji ma pełnomocnik wyborczy:

• komitetu wyborczego partii politycznej, która w ostatnich wyborach do sejmiku województwa samodzielnie utworzyła komitet wyborczy, który uzyskał mandat lub mandaty w danym województwie lub w ostatnich wyborach do Sejmu samodzielnie utworzyła komitet wyborczy, który uzyskał mandat lub mandaty;
• koalicyjnego komitetu wyborczego koalicji partii politycznych - na analogicznych zasadach jak wyżej;
• reprezentujący pozostałe komitety wyborcze utworzone w danych wyborach;

Wyborcy mogą samodzielnie zgłaszać swoje kandydatury na członka komisji komisarzowi wyborczemu, który może powołać ich w skład komisji w przypadku jej uzupełniania spośród wyborców, o czym mowa w art. 182 § 8b Kodeksu wyborczego.

Zgłoszenia wyborców przyjmują urzędnicy wyborczy, właściwi dla gminy, w której siedzibę ma dana komisja, za pośrednictwem urzędu gminy.

Zgłoszenie kandydatów na członków komisji musi być dokonane najpóźniej w 30. dniu przed dniem wyborów, w godzinach pracy urzędu gminy.

Urząd gminy dokonuje sprawdzenia prawidłowości zgłoszenia kandydatów na członków komisji i za pośrednictwem urzędnika wyborczego informuje komisarza wyborczego o przyczynach nieuwzględnienia zgłoszenia kandydata. 

Urząd gminy niezwłocznie po otrzymaniu zgłoszenia wprowadza dane zgłoszonych kandydatów do systemu teleinformatycznego Wsparcie Organów Wyborczych (WOW) i, w miarę wpływu zgłoszeń, sporządza, odrębnie dla każdego obwodu głosowania, wykaz zgłoszonych kandydatów na członków komisji.

Ustalone przez komisarza wyborczego składy komisji niezwłocznie podaje się do publicznej wiadomości, przez wywieszenie w urzędzie gminy oraz umieszczenie w Biuletynie Informacji Publicznej urzędu gminy postanowienia właściwego komisarza wyborczego o powołaniu komisji. Postanowienie to umieszcza się również na stronie internetowej delegatury Krajowego Biura Wyborczego.

Wszelkie szczegóły dotyczące zgłaszania kandydatów do komisji wraz z wzorami druków zgłoszeń publikujemy w załączniku pod tekstem.

Komitet wyborczy wyborców zgłaszający kandydatów w wyborach samorządowych na obszarze jednego województwa musi założyć co najmniej 5 osób – wynika z przepisów Kodeksu wyborczego. Konieczne jest też zebranie co najmniej 20 podpisów poparcia dla komitetu. W wyborach samorządowych komitet wyborczy może założyć też organizacja społeczna, partia polityczna lub koalicja partii politycznych.

Komitet wyborczy partii i organizacji

Prawo do zgłaszania kandydatów na wójtów, burmistrzów, prezydentów miast oraz kandydatów do rad gmin powiatów i sejmików mają wyłącznie komitety wyborcze. Zgodnie z Kodeksem wyborczym, w przypadku partii politycznych oraz organizacji społecznych funkcję komitetu wyborczego pełni organ danego podmiotu upoważniony do reprezentowania go na zewnątrz. W imieniu koalicji wyborczej partii, czynności wyborcze wykonuje koalicyjny komitet wyborczy utworzony przez organy partii politycznych upoważnione do reprezentowania partii na zewnątrz.

„W rozumieniu przepisów Kodeksu wyborczego organizacją społeczną nie są m.in. fundacje, rady osiedli, rady sołeckie, spółdzielnie mieszkaniowe. Nie są one zatem uprawnione do tworzenia komitetów wyborczych” – wskazała w uchwale Państwowa Komisja Wyborcza.

Komitet wyborczy wyborców

Wymienione przez PKW podmioty, podobnie jak inni obywatele, mogą utworzyć komitet wyborczy wyborców. Jak wskazano w Kodeksie wyborczym, jeżeli komitet wyborczy wyborców został utworzony w celu zgłoszenia kandydatów tylko w jednym województwie do jego założenia potrzeba co najmniej pięciu osób mających prawo wybierania oraz minimum 20 podpisów osób popierających założenie komitetu.

„Utworzenie komitetu wyborczego wyborców nawet przez więcej niż 5 obywateli mających prawo wybierania nie zwalnia danego komitetu wyborczego od obowiązku zebrania co najmniej 20 podpisów innych obywateli popierających utworzenie komitetu” – wskazała PKW. 

Zgodnie z wytycznymi zawartymi w uchwale PKW, komitety wyborcze muszą najpóźniej do 55 dnia przed dniem wyborów złożyć do komisarza wyborczego zawiadomienie o utworzeniu komitetu wyborczego. 

Co przedstawić PKW?

Do zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego wyborców należy dołączyć: oświadczenie o utworzeniu komitetu wyborczego wyborców zawierające własnoręczne podpisy osób tworzących komitet, oświadczenie pełnomocnika wyborczego o przyjęciu pełnomocnictwa, oświadczenie pełnomocnika finansowego o przyjęciu pełnomocnictwa oraz oryginał wykazu co najmniej 20 obywateli popierających utworzenie komitetu wyborczego wraz z podpisami. 

Jak wskazała PKW, z treści i układu graficznego wykazu podpisów obywateli powinno wyraźnie wynikać ich poparcie dla utworzenia komitetu wyborczego oznaczonego konkretną nazwą. W wykazie powinno się znaleźć: imię i nazwisko podane w pełnym brzmieniu, adres zamieszkania obejmujący nazwę miejscowości, ulicy i numer domu oraz numer lokalu zgodny z adresem ujęcia danej osoby w stałym obwodzie głosowania w Centralnym Rejestrze Wyborców oraz numer PESEL. Data udzielonego poparcia nie może być wcześniejsza niż data utworzenia komitetu wyborczego. Brak podpisu obok danych oznacza, że poparcie nie zostało udzielone.

Zgodnie z zaproponowanym przez premiera kalendarzem wyborczym, komitety wyborcze w wyborach samorządowych można zgłaszać do 12 lutego 2024 r.